Türkiýe

Taryh

1071 ýylynda Malazgirt söweşiniň yeňişi bilen, Anadolyýa güýçli depginde göçleriň başlamasyndan, 1243 Mongollarynyň hüjümüne çenli sebiti Anadoly Seljuklary dolandyrdy. Mongollaryň çozuşyndan soňra, o sebitde birnäçe Türk beglikleri ýüze çykdy.13 asyryň soňundan başlap Osmanlylar, Anadolynyň ýany bilen günorta-gündogar Ýewropa, Günbatar Aziýa we Demirgazyk Afrikada ullakan bir imperiýa guryp, Ýewropa bilen Afrikanyň iň wajyp güýji boldy. Imperiýa 15 we 17 asyrlar arasynda galkynandyr, esasan-da Süleýman I döwürinde iň belende ýeten döwri bolandyr. 1683 ýylynda Wenanyň gabawy we 1699 ýylynda Mukaddes Birleşme söweşlerden soňrasy, Türkler Yewropa topraklaryndan yza çekilmäne başladylar. O zamanlarda, Osmanly Imperiýasy uzyn wagtlyk güýçsiz ýagdaýda galdy. Osmanly Imperiýasy I Dünýä Uruşynda, birleşige giren döwletler bilen ýeňilip, garşydary ýeňen döwletlere tabyn galdy. Basyp alma güýçlerine garşy, Azatlyk söweşiniň gazanylmagy bilen, 1923 ýylynda Türkiýe Respublikasy Mustafa Kemal Atatürk tarapyndan guruldy.Türkiýe Respublikasy geografiki ýerleşişi boýunça demirgazyk-günbatarda Bulgariýa, günbatarda Gresiýa, demirgazyk-gündogarda Gruziýa, gündogarda Ermenistan, Eýran we Azarbaýjan, günorta-gündogarda bolsa Yrak we Siriýa bilen sebitleşyändir. Marmara deňizi bolsa Aziýany Ýewropadan aýyrýandyr. Türkiýe, Ýewropanyň we Aziýanyň kesişme nokatynda ýerleşmegi sebäpli geostrategik güýje eýedir. Türkiýe, topraklarynda dürli medeniýetleri öz içine alan Konstitutsiýasyna görä , demokratik, laik uniter bir Respublikadyr. Resmi dili Türkçe bolyp, halkyň 99 prosenti Muslumanlardan ybaratdyr. Ýewropa Geňeşi, NATO, OECD, AGIT we G-20 jemaagatlarynyň agzasy bolan Türkiýe, Günbatar dünýäsi bilen birleşmişdir. 1963 ýylynda Yewropa Ykdysadyýet Jemagatynyň agzasy bolandyr, 1995 ýylynda Ýewropa Bileleşigi Gümrügine girdi, 1995 ýylynda Ýewropa Bileleşigi agzasyna kabul etme gepleşigine başlandyr. Döwlet esasanda, Türk Geňeşi, Halkara Türk Medeniýet Guramasy, Yslam Işbirligi Guramasy we Ykdysadyýet Işbirligi Guramasy ýaly guramalaryň agzasydyr. Häzirki wagtda Türkiýe, beýgelýän ykdysadyýeti we diplomatiýa çabalarynyň saýasynda sebitinde güýç bolup tanalýandyr.